- μήδεϊα
- I
Ηρωίδα της ελληνικής μυθολογίας, κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη, αδελφού της Κίρκης και της Πασιφάης, και της Ωκεανίδας Ιδυίας. Σύμφωνα με κάποια άλλη παράδοση, μητέρα της ήταν η θεά Εκάτη και αδελφή της η Κίρκη. Η Μ., ήδη από τον Πίνδαρο, συνδέεται με τον Ιάσονα και με τον θρύλο των Αργοναυτών. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, όταν ο Ιάσων αποβιβάστηκε με τους Αργοναύτες στην Κολχίδα, ζήτησε το χρυσόμαλλο δέρας από τον Αιήτη, ο οποίος του το υποσχέθηκε, εφόσον κατάφερνε να δαμάσει δύο ταύρους που απόπνεαν φλόγες και είχαν χάλκινα νύχια. Στη συνέχεια θα έπρεπε να ζέψει τους ταύρους στο άροτρο, να σπείρει σε έναν ιερό αγρό του Άρεως δόντια δράκοντα και να νικήσει τους οπλισμένους γίγαντες που θα ξεφύτρωναν από αυτά. Τότε η M., η οποία είχε φυλακιστεί από τον πατέρα της, γιατί εναντιωνόταν στη συνήθειά του να σκοτώνει τους ξένους που έφταναν στην Κολχίδα, αλλά είχε κατορθώσει με τα μάγια της να ελευθερωθεί, ερωτεύτηκε τον Ιάσονα και δέχτηκε να τον βοηθήσει με την υπόσχεση ότι θα την παντρευόταν. Αν και ο Ιάσων κατόρθωσε να νικήσει σε όλες τις δοκιμασίες, ο Αιήτης δεν ήθελε ακόμα να του παραδώσει το χρυσόμαλλο δέρας. Έτσι, ο Ιάσων προμηθεύτηκε από τη Μ. μερικά φάρμακα, με τα οποία σκότωσε ή υπνώτισε τον δράκοντα που επιτηρούσε το χρυσόμαλλο δέρας. Κατόπιν έφυγε με τη M., η οποία πρόδωσε και εγκατέλειψε τον πατέρα της, παίρνοντας ως όμηρο τον μικρό της αδελφό Άψυρτο, τον οποίο σκότωσε και κομμάτιασε για να καθυστερήσει τον Αιήτη, ο οποίος τους κατεδίωκε. Ο γάμος της Μ. και του Ιάσονα τελέσθηκε στο σπήλαιο της Μακρίδος, στη χώρα των Φαιάκων, όπου ο Αλκίνοος σκόπευε να την παραδώσει στους απεσταλμένους του Αιήτη. Αργότερα το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στην Κόρινθο, όπου όμως ο Ιάσων εγκατέλειψε τη Μ. για να παντρευτεί τη Γλαύκη, την κόρη του Κρέοντα, βασιλιά της Κορίνθου. Η Μ. για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, προκάλεσε τον θάνατο της Γλαύκης και του πατέρα της, ενώ σκότωσε και τα παιδιά που είχε αποκτήσει η ίδια με τον Ιάσονα, τον Μέρμερο και τον Φέρητα. Αφού ολοκλήρωσε την εκδίκηση ανέβηκε σε ένα φτερωτό άρμα και κατέφυγε στην Αθήνα, όπου παντρεύτηκε τον Αιγέα. Σύντομα, ωστόσο, εγκατέλειψε τον νέο τόπο διαμονής της, αφού αποκαλύφθηκε συνωμοσία της εναντίον του Θησέα και επέστρεψε μαζί με τον γιο της Μήδο στην Κολχίδα.Ο μύθος της Μ. ήταν γνωστός με πολλές παραλλαγές κατά την αρχαιότητα. Ο Πίνδαρος, ο Ευριπίδης στην ομώνυμη τραγωδία και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά, καθώς και οι Λατίνοι Έννιος, Οβίδιος, Σενέκας και Βαλέριος Φλάκκος προσέγγισαν τη μυθική περιπέτεια της Μ. με τελείως διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Στους νεώτερους χρόνους επανέλαβε τον μύθο της M., μεταξύ άλλων, και ο Κορνέιγ στην τραγωδία του Medee (1635).
Λεπτομέρεια από παράσταση αττικού αγγείου, στην οποία η Μήδεια δείχνει στον Πελία και στις κόρες του πώς μπορεί να ξανανιώσει έναν κριό? ο Πελίας πείστηκε αλλά, αντί να ξανανιώσει, πέθανε.
IIΗ Μήδεια σε αρχαίο ερυθρόμορφο αγγείο (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι).
Τραγωδία του Ευριπίδη. Βλ. λ. Ευριπίδης.III(Αστρον.). Αστεροειδής, που επισημάνθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1880. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι περίπου 12,2 και σε απόσταση μίας αστρονομικής μονάδας από τη Γη και από τον Ήλιο 8,28. Διεθνώς ονομάζεται Medea 212.* * *μήδεϊα και μηδεΐα (Α)βλ. μηδείς.
Dictionary of Greek. 2013.